Andersen
HANS CHRISTIAN ANDERSEN ÖDÜLÜ
Çocuk edebiyatının en önemli ödülü olan Hans Christian Andersen Ödülü iki yılda bir International Board on Books for Young People (IBBY) tarafından 1956’dan beri çocuk edebiyatı alanında verdiği ürünleriyle kalıcı ve dikkate değer eserler vermiş olan bir yazara ve 1966’dan itibaren yazarla birlikte bir çizere de verilmektedir. Önceleri yazarın tek bir eserine verilmekte olan Andersen Altın Madalyaları 1962’den beri yazarın ve çizerin tüm eserleri dikkate alınarak verilir olmuştur. Her ülkenin IBBY üyesi kuruluşu bu yarışmaya aday gösterebilmektedir. Ödüle değer bulunan sanatçılar on kişilik bir seçici kurul tarafından seçilmektedirler. Bu on kişi bir başkan, IBBY başkanı ve ulusal IBBY üye kuruluşlarının önerileri doğrultusunda IBBY yönetim kurulu tarafından seçilen sekiz kişiden oluşmaktadır. Andersen Ödülü seçici kurulu, ödül için önerilen yapıtları sanatsal ve edebi değerler açısından ele almaktadırlar. Büyük ödüllerin yanısıra, kurul önerilen adaylar arasından bazılarına 1966’dan beri “tavsiye edilebilir yapıtlar” diploması da verebilmektedir.
1960-1964 arasında da kurul ayrıca, “Başa güreşen yapıtlar” adıyla listeler oluşturmuştur. 1956’dan beri her iki yılda bir verilen Andersen Ödülü yanı sıra bir de “IBBY Şeref Listesi” oluşturulmaktadır. Bu liste için de IBBY üyesi her ülke üç aday göstermektedir: Bir yazar, bir çizer ve (1978’den beri) bir çevirmen. Önerilen eserler son üç yıl içinde yayımlanmış olmalıdır. Önerilen eserlerin o ülkenin çocuk edebiyatını temsil edici nitelikte olması, hem de başka dillere çevrilebilmeye uygun olması, ulusların birbirlerini çocuk edebiyatı aracılığıyla anlamalarını sağlamak açısından önemlidir.
Andersen Ödülü ve Türkiye
Andersen Ödülü henüz Türkiye’den herhangi bir yazara ya da çizere verilmemiştir, ancak 1956’da Eflatun Cem Güney, 1958’de Cahit Uçuk şeref listelerine girmişlerdir. Eflatun Cem Güney ayrıca 1960 yılında “Başa Güreşen Adaylar” arasında yer almıştır.
Bir ülkenin Andersen Ödülü’ne aday gösterebilmesi için önce IBBY kuruluşuna üye olması gerekmektedir. Ülkemizde bu ödüle aday gösterme yetkisi ve görevi derneğimize aittir ve derneğimiz 2000 yılından beri (2004, 2006 ve 2020 yılları hariç) bu görevini yerine getirmektedir.
Andersen Ödülü’ne ülkemizden gösterilen adaylar şöyledir:
2000 Yazar Gülten Dayıoğlu, Çizer Mustafa Delioğlu
2002 Yazar Muzaffer İzgü, Çizer Ümit Öğmel
2004 Aday gösterilmedi
2006 Aday gösterilmedi
2008 Yazar Ayla Çınaroğlu, Çizer Nazan Erkmen
2010 Yazar Muzaffer İzgü, Çizer Can Göknil
2012 Yazar Sevim Ak, Çizer Feridun Oral
2014 Yazar Serpil Ural, Çizer Saadet Ceylan
2016 Yazar Gülçin Alpöge, Çizer Ferit Avcı
2018 Yazar Mavisel Yener, Çizer Sedat Girgin
2020 Aday gösterilmedi.
2022 Yazar Behiç Ak, Çizer Mustafa Delioğlu
2024 Yazar Miyase Sertbarut, Çizer Akın Düzakın
Andersen Ödülleri Tam Liste
1956 Yazar Jella Lepman (Almanya), Eleanor Farjeon (İngiltere)
1958 Yazar Astrid Lindgren (İsveç)
1960 Yazar Erich Kästner (Almanya)
1962 Yazar Meindert Dejong (ABD)
1964 Yazar René Guillot (Fransa)
1966 Yazar Tove Jansson (Finlandiya), Çizer Alois Carigiet (İspanya)
1968 Yazarlar James Krüss (Almanya) ve José Maria Sânchez-Silva (İspanya), Çizer Jirí Trnka (Çekoslovakya)
1970 Yazar Gianni Rodari (İtalya), Çizer Maurice Sendak (ABD)
1972 Yazar Scott O’Dell (ABD), Çizer Ib Spang Olsen (Danimarka)
1974 Yazar Maria Gripe (İsveç), Çizer Farshid Mesghali (İran)
1976 Yazar Cecil Bødker (Danimarka), Çizer Tatjana Mawrina (SSCB)
1978 Yazar Paola Fox (ABD), Çizer Svend Otto S. (Danimarka)
1980 Yazar Bohumil Riha (Çekoslovakya), Çizer Suekichi Akaba (Japonya)
1982 Yazar Lygia Bojunga Nunes (Brezilya), Çizer Zbigniew Rychlicki (Polonya)
1984 Yazar Christine Nöstlinger (Avusturya), Çizer Mitsumasa Anno (Japonya)
1986 Yazar Patricia Wrightson (Avustralya), Çizer Robert Ingpen (Avustralya)
1988 Yazar Annie M. G. Schmidt (Hollanda), Çizer Dušan Kállay (Çekoslovakya)
1990 Yazar Tormod Haugen (Norveç), Çizer Lisbeth Zwerger (Avusturya)
1992 Yazar Virginia Hamilton (ABD), Çizer Kvĕta Pacovská (Çekoslovakya)
1994 Yazar Michio Mado (Japonya), Çizer Jörg Müller (İsviçre)
1996 Yazar Uri Orlev (İsrail), Çizer Klaus Ensikat (Almanya)
1998 Yazar Katherine Paterson (ABD), Çizer Tomi Ungerer (Fransa)
2000 Yazar Ana Maria Machado (Brezilya), Çizer Anthony Browne (İngiltere)
2002 Yazar Aidan Chambers (İngiltere), Çizer Quentin Blake (İngiltere)
2004 Yazar Martin Waddell (İrlanda), Çizer Max Velthuijs (Hollanda)
2006 Yazar Margaret Mahy (Yeni Zelanda), Çizer Wolf Erlbruch (Almanya)
2008 Yazar Jürg Schubiger (İsviçre), Çizer Roberto Innocenti (İtalya)
2010 Yazar David Almond (İngiltere), Çizer Jutta Bauer (Almanya)
2012 Yazar Maria Teresa Andruetto (Arjantin), Çizer Peter Sís (Çek Cumhuriyeti)
2014 Yazar Nahoko Uehashi (Japonya), Çizer Roger Mello (Brezilya)
2016 Yazar Cao Wenxuan (Çin), Çizer Rotraut Susanne Berner (Almanya)
2018 Yazar Eiko Kadono (Japonya), Çizer Igor Oleynikov (Rusya)
2020 Yazar Jacqueline Woodson (USA), Çizer Albertine (İsviçre)
2022 Yazar Marie-Aude Murail (Fransa), Çizer Suzy Lee (Kore)
2024 Yazar Heinz Janisch (Avusturya), Çizer Sydney Smith (Kanada)